Dag 1    Amsterdam - Teheran

Vandaag begint je reis met een vluchtdag waarbij je naar Teheran zult vliegen. Op het moment van schrijven ziet het er niet naar uit dat we dezelfde dag kunnen doorvliegen naar Ahwaz.

Dag 2    Teheran - Ahwaz - Shushtar

Ochtendvlucht van Teheran naar Ahwaz. Deze stad is het ideale startpunt voor deze reis door westelijk en zuidelijk Iran. Vanuit Ahwaz gaan we meteen richting Shushtar.

En route naar Shushtar maken we een eerste stop in Susa; een stad uit de oudheid waar nog de nodige interessante bezienswaardigheden van over zijn. De archeologische site is bijzonder met als hoogtepunt de overblijfselen van het Paleis van Darius, de restanten van een Apadana met zijn resterende kolommen. We nemen dus meteen een duik diep in de geschiedenis van het oude Perzië.

Vervolgens bezoeken we Choqa Zanbil, een enorme Mesopotamische ziggurat, de grootste in zijn soort. Door zijn grootte en door de ligging in een woestijnachtige omgeving maakt dit op alle bezoekers een enorme indruk. Deze oude piramide-achtige tempel is ruim 3200 jaar oud en was ruim 2500 jaar ‘verdwenen’ totdat deze in 1935 werden herontdekt. 

Hiervandaan is het nog een korte rit naar de historische stad Shushtar. 

Dag 3    Shustar

Vandaag is er de hele dag de tijd om deze prettige stad te verkennen. Van oudsher was de stad belangrijk vanwege zijn irrigatienetwerk om de vlaktes van Khuzestan van water te voorzien. Uit deze tijd resteren de eeuwenoude watermolens. De restanten van een Sassanidische brug, Pol-e Shandravan, getuigen hier ook van. Op diverse plekken in de stad tref je oude torens, mausolea (14 imamzadehs) en andere heiligdommen aan. 

Dag 4    Shustar - Bushehr

De barre kale heuvels maken ineens plaats voor weidse vergezichten op de Perzische golf die in een waas van verdampend water in de blauwe lucht overgaat. De Perzische Golf is een warme streek, vooral in de zomer natuurlijk wanneer de lucht ook erg vochtig is. In het voorjaar, als deze reis op het programma staat, valt dat nog mee. Vandaag is echt een reisdag, je zult de hele dag onderweg zijn.

Je strijkt neer in de oude havenstad Bushehr. Overdag is het hier behoorlijk stil, maar tegen de avond komt de stad tot leven. De lokale bevolking lijkt en masse uit te stromen, om te gaan flaneren langs de lange Khalij-e Fars Boulevard, die langs de zee loopt. Goede kans dat je hier met de lokale bevolking in contact komt, want de Bushehri's staan bekend om hun nieuwsgierigheid en openheid.

De oude stad is hier nog behoorlijk intact, en veel van de oude huizen worden nog bewoond. Straten zijn hier en daar overdekt met rieten matten, om de ergste zon weg te houden. Veel jongeren maken tochtjes op zee, al dan niet met lawaaiige speedboten, en 's avonds is het een drukte van belang langs de boulevard.

Dag 5    Bushehr - Bandar-e Langeh 

Vandaag reis je langs de kust van de Perzische Golf. Onderweg maak je onder andere een korte stop in het mooie vissersdorpje Kangan. Een ander schilderachtig plaatsje waar je even stopt is Bandar-e Taheri, waar je een 18de-eeuws fort vindt, en ook huizen met een traditionele badgir, een hoge opbouw die elk zuchtje wind de huizen in zuigt. In het huis daalt de lucht en strijkt langs een waterreservoir, waardoor het verder afkoelt. Traditionele airconditioning dus.

Aan het eind van de middag kom je aan in Bandar-e Langeh. In Bandar-e Langeh zal je voor het eerst vrouwen zien in kleurrijke kleding, en even kleurrijke als alles verhullende gezichtsmaskers. Je komt dit tegen in de hele regio, maar vooral in Bandar-e Langeh en Minab, waar je over een paar dagen bent.

Hier wordt het ook ineens duidelijk dat niet alleen aan de overkant van de Golf Arabieren wonen, maar dat zij ook hier zijn neergestreken. Je vindt hier voor het eerst die typische mengeling van Arabische en Iraanse bouwstijlen, en Iraanse en Arabische klederdrachten, die hoort bij de Golfregio. 

Dag 6   Bandar-e Langeh - Bandar-e Pol - Qeshm

De volgende ochtend neem je vanuit Bandar-e Pol de ferry naar het eiland Qeshm, waar je neerstrijkt in een eenvoudig maar zeer prettig aan het strand gelegen hotel, aan het oostpunt van het eiland. Is Hormoz een van de kleinste eilanden in de Golf, Qeshm is één van de grootste. Vandaar dat we hier een paar dagen blijven en er een mooi rustpunt op de reis van maken, welverdiend na een paar fikse reisdagen. Alle dorpjes en stadjes liggen aan de kust, terwijl de binnenlanden praktisch ongerept zijn. Omdat Qeshm een belastingvrije zone is, is het ook een geliefde bestemming voor Iraniërs zelf. 

Dag 7 en 8    Qeshm

Het dorpje Laft is een van de meest ouderwetse vissersdorpjes, met bijna uitsluitend traditionele huizen met badgirs, zodat het dorp een bijzondere skyline heeft. De stad Qeshm zelf is een winkelparadijs, naar Iraanse begrippen dan. Behalve mooie dorpen heeft Qeshm ook een bijzondere natuur, en spectaculaire landschappen. Een flink deel van het eiland is een UNESCO-biosfeerreservaat. Endemische hagedissoorten en bijzondere vogelsoorten gedijen goed rond de woestijnen, zoutvlaktes, zoutmeren en zelfs een mangrovebos. 

Het eiland kent ook een lange en onrustige geschiedenis, hetgeen alles te maken heeft met zijn strategische ligging aan de ingang van de Straat van Hormoz. Ook wij Nederlanders hebben het eiland ooit kortstondig bezet, in 1648.

Kortom, er is veel te zien, maar ook te genieten van de rust op dit eiland, vandaar dat we er twee volle dagen voor uittrekken.

Dag 9    Qeshm - Hormoz

Afhankelijk van hoe en wanneer de ferries exact varen gaan we rechtstreeks dan wel via het vasteland naar het volgende eiland, Hormoz. Hier komen weliswaar redelijk wat dagjesmensen vanuit Bandar-e Abbas, maar toch is het eiland relatief onontgonnen en onontdekt. Er is slechts één eenvoudig lokaal hotel. Onze reisbegeleider Sibren heeft hier vrienden wonen en in samenwerking met hen gaan we het eiland verkennen. Bijzonder!

Dag 10    Hormoz

Sibren en zijn vrienden kennen Hormoz uitstekend en zij hebben een leuk programma voor jullie bedacht.

Dag 11    Hormoz - Minab

Met de ferry keren we terug naar het vasteland, naar Bandar-e Abbas. We reizen echter meteen door naar het niet zo veel verder gelegen Minab. Minab ligt te midden van een woestijnachtig heuvelland, omringd door weelderige palmeraies. Bij binnenkomst zie je direct het imposante Hazareh kasteel, dat het stadje domineert. In de avonduren, vooral rond zonsondergang is dit de plek waar veel jongeren en stelletjes flaneren.

Minab is verder een slaperig stadje, dat echter vooral tot leven komt op donderdagen, wanneer het marktdag is, de zogenaamde panjshambe bazar, die bezocht wordt door mensen uit de wijde omtrek, waaronder veel vrouwen met traditionele kleurrijke gezichtsmaskers.

Dag 12    Minab - Bandar-e Abbas

Vroeg uit de veren dus om de Pansjanbe bazar te bezoeken. De ochtenduren zijn de drukste en gezelligste. Op donderdag komt de lokale bevolking van heinde en verre naar Minab om inkopen te doen, en de eigen waren te verkopen. Een goede verstaander kan aan de klederdrachten zien uit welk dorp een bepaalde vrouw komt. De vrouwen dragen zogenaamde shamats, kleurrijke jurken, die ze als een soort van sarongs dragen.

Vrouwen dragen bovendien even kleurrijke gezichtsmaskers. 

Op de markt wordt van alles verkocht, van groente en fruit tot brokaten stoffen tot allerlei producten gemaakt van palmbladen. Een apart terrein herbergt de veemarkt, ook zeker een bezoek waard. De echte handel vindt daar al in de vroege uurtjes plaats. In de reguliere bazaar tot slot, strijken handelaren neer die kunst- en nijverheidsproducten verkopen.

In de middag keren we terug naar Bandar-e Abbas. Veel Arabieren hier, maar ook Afrikanen kom je hier veel tegen, en er is ook een Hindoestaanse gemeenschap. Dat geeft maar aan hoe kosmopolitisch deze havenstad is, die al in de 16de eeuw gesticht werd door Sjah Abbas I. Hoogtijdagen beleefde Bandar in de 17de en 18de eeuw, toen ook grote Europese handelsnaties hier hun handelsposten hadden, zoals de Portugezen, Engelsen en Nederlanders. 

Behalve officiële handel via de haven, vindt hier ook een schimmiger deel van de economie plaats: Bandar is één groot smokkelaarsnest. En dat is niet eens zo heel erg verholen: als je na het donker langs de zee loopt, kan je her en der bootjes met contrabande (denk onder andere aan alcohol) aan land zien komen.

Bandar is niet rijk aan historische monumenten, maar moet het vooral hebben van zijn levendige bazaar en vissersmarkt. Het is een echte havenstad met een komen en gaan van vissers en handelaren uit de hele Golf. Een groot deel van de lokale bevolking is hier Arabisch, hetgeen verklaart dat Bandar zo anders van sfeer is in vergelijking met de andere Iraanse steden. 's Avonds is het op de stranden vlak buiten de stad vaak een gezellige bedoening met veel mensen die hier komen flaneren en picknicken.

Dag 13    Bandar-e Abbas - Bam

Vandaag rijden we de mooie weg dwars door de kale bergen naar Bam. Halverwege maken we een korte stop bij de opgravingen van Jiroft, een belangrijke vindplaats uit het bronzen tijdperk. Archeologische opgravingen vinden hier pas sinds een paar jaar plaats, en er is al veel gevonden. De belangrijkste ontdekkingen echter was die van een Ziggurat, rond 2300 voor Chr. gebouwd met zo’n vier miljoen lemen bouwstenen. Jiroft zelf is een klein provinciestadje, maar heeft ook een klein maar interessant archeologisch museum. Als de tijd het toestaat zullen we dat bezoeken. Daarna gaat de reis verder naar Bam, daar waar de bergen ophouden en de woestijn begint.

Aan het eind van de middag strijk je neer in Bam. Bam werd op 27 december 2003 nog getroffen door een gigantische aardbeving, met maar liefst 26.000 slachtoffers. De stad is nog steeds in wederopbouw. En de gigantisch Arg-e Bam, de burcht waar de stad beroemd om is, heeft ook gigantisch te lijden gehad van de aardbeving. De lemen burcht was natuurlijk altijd al kwetsbaar, en is voor een groot deel ingestort, nadat er de jaren daarvoor juist zoveel restauratiewerkzaamheden waren verricht. Evengoed zal je zien dat het nog steeds een indrukwekkende site is. Prachtige plek ook voor een spectaculaire zonsondergang.

Dag 14    Bam - Kalutswoestijn, Shafi Abad

Als het er gisteren nog niet van gekomen is om de Arg-e Bam goed te bezoeken, zeer wel mogelijk gezien de lange reisdag, dan doen we dat alsnog vanochtend. Daarna beginnen onze twee dagen in de Kalutswoestijn. 

We doorkruisen de mooiste gedeeltes van de woestijn, met afwisselend zandduinen en losstaande rotsformaties. We reizen nu uiteraard in 4x4’s en off-the-road. Aan het eind van de middag kom je aan in Shafi Abad. Hier overnachten we in een soort van homestay met een gedeelde ruimte met matrassen maar ook een paar met eenvoudige rieten hutten. Hier zijn dekens aanwezig, je hoeft alleen een lakenzak bij je te hebben. Er wordt hier ook heerlijk voor je gekookt.

Dag 15   Kalutswoestijn, Shafi Abad

We reizen verder door de woestijn. De landschappen zijn indrukwekkend en hier en daar zijn een paar mooie desolate dorpjes. Aan het eind van de middag keer je terug in Shafi Abad.

Dag 16    Shafi Abad - Kerman

Vanochtend rijd je langzaam aan de woestijn uit, weer richting bewoonde wereld. 

Op de weg naar Kerman maak je een stop in het stadje Mahan. Daar breng je een bezoek aan het Aramgah-e Shah Ne’matollah Vali: het mausoleum van een beroemde Soefi-derwisj, en zeer aangenaam en mooi monumentaal gebouw. Ook in Mahan breng je een bezoek aan de Bagh-e Shahade, een 19de eeuws park dat als een groene oase dient, te midden van de omliggende woestijn. Uniek te zien hier is het traditionele systeem van fonteinen, die slechts werken op natuurlijke waterdruk. Vanaf het theehuis heb je hier prachtig zicht op. 

Onderweg maken we nog een kleine omweg om ook de citadel van Rayen te bekijken. Deze is niet zo groot en oud als die van Bam maar de ligging is zeker zo mooi. Daarna dan door naar Kerman, een echte woestijnstad.

Bijzonder in Kerman is de klassieke overdekte bazaar, de Bazar-e Vakil. Deze is ruim één kilometer lang en onderverdeeld in verschillende ‘wijken’ met verschillende disciplines. Verder heb je in Kerman volop aangename theehuizen en mooie moskeeën. Prachtig is ook de Hammam-e Ebrahim Khan, een traditioneel badhuis, dat echter, helaas, alleen voor mannen te bezoeken is. Maar je kan hier wel heerlijk stomen en massages krijgen. Misschien een goed idee voor aan het eind van de dag

Dag 17    Kerman - Yazd   

Via de reguliere verharde weg rijden we vandaag naar Yazd. Yazd is een mooi slotstuk voor het woestijngedeelte van deze reis. Een oasestad, met aan de westzijde de hoge bergen en aan de oostzijde de uitgestrekte woestijn. 

Dag 18    Yazd

Bijzonder in Yazd is de Zoroastrische vuurtempel van Ateshkadeh. Yazd is een van de weinige plaatsen waar dit geloof nog actief beleefd wordt. Centraal in de cultus van Ahura Mazda stonden de zon en het vuur. Iedere tempel had een vuur dat eeuwigdurend brandend werd gehouden. Men zegt dat het vuur in deze tempel al sinds het jaar 470 na Chr. Aan het branden is, reden waarom Zoroasters van over de hele wereld (al zijn dat er niet heel veel meer) hier ter pelgrimage komen. Meestal mag je even binnen in de tempel een kijkje nemen. Vlak hier in de buurt liggen de twee Torens van Stilte: twee kleine heuvels waar Zoroasters hun overledenen bovenop legden om door adelaars opgegeten te worden.

Hedendaags Yazd is een levendige woestijnstad. In het oude gedeelte van de stad vind je nog traditionele huizen met zogenaamdebadgirs, een hoge opbouw op de huizen, die elk zuchtje wind de huizen in zuigen. In het huis daalt de lucht en strijkt langs een waterreservoir, waardoor het verder afkoelt. Traditionele airconditioning dus.

Daarnaast heeft Yazd prachtige moskeeën. De belangrijkste daarvan is de Jami (of vrijdag-) moskee. De entree wordt geflankeerd door twee hoge smalle minaretten, en leidt naar een fraaie binnenplaats. Vlakbij ligt de Bogheh-ye Seyed Roknaddin, een mausoleum met een prachtige blauwe koepel. Niet altijd is deze open, maar meestal is de sleutelbewaarder niet ver weg. En als hij je binnenlaat, laat hij je meestal ook op het dak, waarvandaan je een schitterend uitzicht hebt op de oude stad met zijn minaretten, en de omgeving van de stad. Aan de ene zijde verliest het land zich wazig in de woestijn, aan de andere kant steken kale bergen fel af tegen een kraakheldere blauwe lucht.

In de oude stad vind je ook fraaie oude badhuizen. Sommige kan je nog gebruiken als badhuis, andere zijn omgebouwd tot restaurant.

Dag 19    Yazd - Varzaneh

Een niet al te lange rit brengt ons naar het dorpje Varzaneh. Het ligt nog in woestijnachtig gebied, en in de buurt zijn mooie woestijngebieden maar ook wetlands. Voor wie wil is hier ook kans om kameel te rijden! De homestays zijn relaxed, en zo is dit verblijf ook bedoeld, als een rustpunt ter afsluiting van het woestijngedeelte van deze reis, alvorens we de reis zullen afsluiten in het drukke, maar o zo mooie Isfahan.

Dag 20    Varzaneh - Isfahan

Wederom dus niet zo'n lange rit. De drukte van de stad Isfahan zal wellicht rouw op je dak vallen, maar eenmaal in het centrum van de oude stad, valt er heel veel te genieten van monumenten, monumentale bruggen, paleizen, bazaars, musea, moskeeën en Koranscholen. Voor wie hier voor het eerst komt wellicht te veel om te verwerken, maar er is ook een mogelijkheid om de reis met een of twee dagen te verlengen. En voor hier wel al eerder was is het een feest van herkenning, en er zijn vast plekken waar je de vorige keer misschien niet aan toegekomen was....

Dag 21    Isfahan
 

Begin 16de eeuw verscheen Isfahan eigenlijk pas op het wereldtoneel. Het was de hoofdstad van de nieuwe dynastie der Safavieden. De eerste Safavidische koningen verdreven de Mongolen uit Perzië, en Shah Abbas I, ook wel Shah Abbas de Grote genoemd, die in 1587 aan de macht kwam, verdreef de Ottomaanse Turken. Hij was het ook die Isfahan tot zijn glorieuze hoofdstad maakte. Deze glorieperiode duurde misschien nog geen eeuw, maar de architectuur, kunsten en tapijten uit die periode werden nooit meer geëvenaard.

De stad getuigt daar nog steeds van. Imposant is het Imam Plein, waaraan het paleis van Shah Abbas ligt, het Ali Qapu paleis, dat nu als museum is te bezoeken. Recht daar tegenover, aan de andere lange zijde van het plein ligt de zogenaamde vrouwenmoskee. Enigszins verscholen, blijkt zij van binnen met prachtig geel en blauw tegelwerk versiert te zijn. Het verhaal gaat dat er onder het plein door een gang was, waardoor de vrouwen van het paleis naar deze moskee konden gaan, zonder door vreemden gezien te worden. Deze Sheikh Lotfollah moskee, zoals hij heet, heeft in tegenstelling tot de meeste Iraanse moskeeën noch een binnenplaats, noch een minaret. Sober gebouwd, maar prachtig uitgevoerd. Bijzonder is ook de lichtinval door nauwkeurig geplaatste lichtschachten. Zij zorgen dat de mozaïeken telkens weer onverwacht prachtig uitgelicht worden.

Het hele plein is omringd door arcaden, waaronder in de schaduw vele winkeltjes, tapijthandels, kruideniers en kapperszaken schuilgaan. Het plein zelf is schaars beplant en heeft diverse vijvers met fonteinen. 

Aan de zuidzijde van het plein ligt het mooiste monument van Isfahan, de indrukwekkende Imam Moskee. Via een rijk met mozaïeken gedecoreerde entree, die 45 graden gedraaid ligt ten opzichte van het plein, kom je op een klassieke binnenplaats, omringd door vier zogenaamde iwans, ondiepe met een boog bekroonde nissen. Alles overdekt met fraai blauw tegelwerk. Als je omhoogkijkt zie je de imposante turkooisblauwe koepel van de moskee. Van binnen heeft deze koepel een goudkleurig rozenpatroon tegen een donkerblauwe ondergrond. 

Een laatste moskee die we willen noemen is de vrijdagmoskee, de Jami Moskee. Absoluut fascinerend is deze grootste moskee van het land. Ooit was hier waarschijnlijk al een Zoroastrische tempel, maar het waren de Selçuken, Turken dus, die hier voor het eerst een grote moskee bouwden in de 11de eeuw. Sinds die tijd is de moskee in iedere periode uitgebreid, gerestaureerd, vernieuwd etc. Resultaat is nu een boeiende tocht door de geschiedenis van de Iraans moskeearchitectuurgeschiedenis. Hier moet je echt de tijd voor nemen, om het op je in te laten werken.

Isfahan heeft niet alleen moskeeën, maar is een levendige stad die volop bij de tijd is. Ga ´s avonds maar eens wandelen over één van de monumentale bruggen over de ondiepe Zayandaneh-rivier. Hier zie j jongelui flaneren op zijn Iraans: het flirten gaat zeer subtiel, maar het gebeurt niettemin. De theehuizen in de bruggen zijn ook al een bezienswaardigheid met hun barokke inrichting vol met snuisterijen.

Verder kan je in Isfahan volop op souvenirjacht, in de grote bazaar, de Bazar-e Bozorgh, die zijn hoofdingang heeft aan de noordzijde van het Imamplein. Modernere winkels vind je hoofdzakelijk langs de Chahar Bagh Abbasi straat. Daar vlakbij vind je ook het Abbasi Hotel, vol ouderwetse grandeur, met een prachtige rustige binnentuin, waar je prima terecht kunt voor een kopje thee. Achter het Abbasi Hotel liggen de parken waar Chahar Bagh Abbasi straat naar genoemd is. Hierin ligt nog één monument dat je echt niet mag missen: het Chehel Sotun Paleis. Van oorsprong een 16de eeuws paleis, is wat je nu ziet de gebouwd in 1706. De fresco’s die de wanden bedekken, zijn prachtig, en beelden alle grote triomfen af van de Perzische Sjahs tot dan toe. Fascinerende taferelen, boordevol details, waar je uren op zou kunnen studeren. 

Dag 22    Isfahan - Amsterdam

Vanuit Isfahan vlieg je terug naar Amsterdam.